Bukhoro, O'zbekiston Respublikasining ma'ruza hududlaridan biri hisoblanadi. Shahar madaniy merosi va tarixi boyicha keng mashhur bo'lib, turli sohalarda rivojlanishning muhim markazidir. Bu yerda, iqtisodiy qurilmaning nochiq burunni tiklash masalasida o'rnini o'rganish kabi muhim mavzular uni rivojlantirilishi uchun zarurdir.
1. Shaharing iqtisodiy xalqaro bog'lanishlari
Bukhoro Shahri, Qo'shma Shtatlarni Davlatlar Banki (WBG) va Qo'shma Milodiy Banki (IMF) kabi xalqaro tashkilotlar bilan hamkorlik qilib, iqtisodiy qurilmaning tiklanishi uchun moliyaviy yordam olishgan. Bu shahar rasmiylashtirish, investorlarni jalb qilish va moliyaviy institutlarni rivojlantirish jarayonlarini amalga oshirishga harakat qilgan.
Wantilanmalar, muzokaralar va seminardalarda o'zbek iqtisodiy taraqqiyot modeli paydo bo'lgan, bu yerda iqtisodiy sanoat, tadbirkorlik, turizm va qishloq xo'jaligini rivojlantiruvchi proyektlar bo'shagan. Shaftoli tayoriga bog'liq investitsiyalar esa iqtisodiy yengilliklar kengayishi uchun muhim ahamiyatga ega.
2. Turizm sektori rivojlanishi
Bukhoro shahri tarixiy o'rnaklari va madaniy merosi bilan dunyoda mashhur. Shahar uzun yillardan beri sayohatlar uchun mashhur orol bo'lib kelmoqda. Iqtisodiy qurilmaning nochiq burunni tiklash amaliyoti esa shaharning turizm sohasini kuchaytirish uchun muhim ahamiyatga ega. Shahar xotin-qiz-exkursiyalarini, tarixiy Yozyovon va Poiqent qalalarini, maktab-madrasa va masjidlarini aholiga namoyish etuvchi planlar joyidir.
Investorlar tomonidan muhim ayrim turizm ob'yektlarining qurilishi, shaharni kelajakda dunyoga mashhur turistik marka qilishga yordam berishi kutilmoqda. Bu turizm bo'limining rivojlanishida iqtisodiy qurilmaning nochiq burunni tiklash ishtirok etmoqda.
3. Infrastruktura rivojlanishi
Shaharni xalqaro rivojlantirilgan logistika tarmog'i va murakkab tarmoq o'rniga aylantirish lozim. Bukhoro shahri infrastrukturasining rivojlanishida iqtisodiy qurilmaning nochiq burunni tiklashka katta ahamiyat berilishi kerak. Shuningdek, bo'g'oz va marga o'tadigan yo'li yengil dorilarni joysiz qolgan bo'lib, ularning tiklanishi ham bu qurilmaning nochiq burunnini tiklashda ahamiyatga ega.
Shulardan tashqari, elektr tarmoq va suvosarvardirma tizimlari yaxshilanishi, ideal foydalanish va energiya samaradorligini yuqori ko'tarish imkoniyatlarini ta'minlashda zarurdir. Bu hamda transport sohasi, telekommunikatsiyalar tizimi, internet va kommunal xizmatlarning rivojlanishi o'rnini tiklash bo'yicha bazi katta jarayonlar tasavvur etish mumkin.
4. Sanoat sohasi rivojlanishi
Iqtisodiy qurilmaning nochiq burunni tiklash jarayoni sanoat sohasining ham rivojlanishini o'z ichiga olgan. Bukhoro shahri earni, kemirichi, tekstilchi, kimyo va tarkibiy materiallar sanoati kabi turli sanoat sohalarida rivojlanish uchun zarur sharoitlarga ega. Shu bilan birga, zavod texnologiyalaridan foydalangan holda taraqqiyotni ko'rish uchun yangi sanoat obyektlari qurish ham muhimdir.
O'zbekiston hokimiyati ushbu sohani rivojlantirishga alohida qiziqish bildirgan. Shuning uchun yangi sanoat produksiyalarini rivojlantirish, innovatsion texnologiyalarini o'rganish va sanoat tadbirkorlikni rivojlantirish maqsadida investorlarning yordamiga e'tibor berish kerak.
5. Energiya resurslari o'zlashtirishi
Iqtisodiy qurilmaning nochiq burunni tiklashda energetika sohasining o'rnini o'zlashtirish muhim ahamiyatga ega. Shaharda energiya resurslari sifatini oshirish, ya'ni alternativ, toza va yuqori samaradorli. O'zbekiston yirik gaz va neft yataqlariga ega bo'lgan oila hisoblanadi va bunday bitta ahamiyatli xo'jalik manbaiga o'g'irlanishi zarurdir.
Bu yerda o'zbekiston hokimiyati tabiiy gaz, energiya talablariga javob berish va yashil energiya sifatida ishlatiladigan shu kish qurish, o'zbekistonning iqtisodiy rivojlanishiga e'tibor berayotgan.
6. Moliyaviy resurslarni rivojlantirish
Bukhoro shahri moliyaviy resurslarni tiklashni ta'minlash uchun qo'llaniladi. Yer quyidagi maslahatlar bilan foydalanishi mumkin:
- Sifatli moliyaviy resurslarni rivojlantirish jarayonlarini boshqarish uchun yangi apparatlar o'rnatish;
- Tadbirkorlikni jalb qilish va sanoat sohasi yoki yuqori texnologik xizmatlar sotish uchun yangi innovatsion bozorlar ochish;
- Kapitala investitsiya qilayotgan banklar va moliyaviy institutlarga jalb qilish;
- Filiallarni o'simlikkor xo'jaligi, transport va turizm sohasida ishlashi uchun kimyo, menejment va xo'jalik sohasida sanoat institutlarni o'rnatish, shuningdek, bu tarmoqni ta'limga bog'lash ham kuzatilmagan bo'lmagan.
7. Ishga qabul qilinadigan mutaxassisliklar
Birinchidan, infokomminikatsiya, yuqori tehnologiyalarni o'rganish, murabbiylik, elektronika sanoati kabi sohalarda mutaxassisliklarga e'tibor berilishi kerak. Ikkinchidan, ishlab chiqarish sohasida xizmat ko'rsatish kuchayshishi, to'qimalarni ishlab chiqarish, do'stlar takimlarini boshqarish kabi giyokorlik to'g'risidagi kichik sohalarda ishchilar sanoati mutaxassisliklari turar joy topishi mumkin.
8. Investitsiyalarni qo'llab-quvvatlash
Iqtisodiy qurilmaning nochiq burunni tiklash uchun mumkin bo'lgan investitsiyalarni qo'llab-quvvatlash katta ahamiyatga ega. Shu maqsadda, shahar hokimiyati, moliyaviy institutlar va sepallarda shahar investitsiyalarni jalb qilish uchun maxsus qismalar tuzish lozim. Shuningdek, investorlarga soliq qo'yishlarida, obro' halolaridan tuzilishlarining yaxshi tashkiliy-ma'muriy holati ta'minlash kerak.
Investorlar kelajakda foydali investitsiya huquqini hosalaydi, shuning uchun bu huquqiy himoyaga ega bo'ladi. Tashqi investorlar Uzbekiston iqtisodiyoti uchun asosiy manfaatlarga ega deb hisoblangan, shuning uchun yuridik asoslarni o'zgartirish kerak, shu orqali yiliga 4 - 5 foizga ko'payish kutilmoqda.
9. Iqtisodiy qurilmaga emas, tadqiqot va innovatsiyalar bilan to'ldirish
Iqtisodiy qurilmaning nochiq burunni tiklash imkoniyati o'zbek taraqqiyot modeli asosida 2-3 yil ichida amalga oshirilishi mumkin. Shu maqsadda, innovatsiyalar sohasidagi yangiliklarni, texnologik innovatsiyalar va arqon innovatsiyalarini kengaytirishga intilish lozim.
Bu yerda avtomatlashtirish tizimlari, samarali tashqi va ichki talabni qondirish maqsadida fasad va sanoat temir yo'l tendirish texnikalari, hamda texnologik ishbilarmonlar tashkil etish va pulni yangi sohada yasashga ajratish dasturlarining ishchi kasbi bilan ta'minlash zarurdir.
10. Mutasaddi sanoat va sanoat texnologiyalari rivojlanishi
Shaharni to'liq sanoat tibbiyotindan foydalanish, to'liq ravishda sanoatni rivojlantirish zaruriyati uchun o'zbekiston taraqqiyot modelida qattiq hujum qilinishi kerak. Mutasaddi sanoat, kimyo sanoati, neft va gaz kimyo sanoatini rivojlantirish uchun soyabonchi sanoat va elektr texnologiyalari sanoati bo'yicha to'liq davlat va xalqaro tashkilot hamkorliklarining o'sishini ta'minlash zaruridir.
Iqtisodiy qurilmaning nochiq burunnini o'rnatish jarayonida Tregar sanoat markazlarini qurish, texnikaviy kasbiy texnologik zamonaviy sanoat amaliyotlarini ishga tushirishning muhim bo'limlari hisoblanadi.
